Bilişsel yanlılık nedir?

Psikoloji | "Bir insanın olayları, gerçekleri, başka insanları; kendi inanç sistemi ve deneyimlerine dayanan, mantıklı ve doğru olabilen veya olmayabilen anlama şekli" (Cambridge Sözlüğü)

Her an her yerde bulunan

Bilişsel yanlılıklar her an her yerde bulunur.

Sadece anlayışımızı değil, kararlarımızı da yönlendirirler. Öyle ki, "Zor sorulara yeterli seviyede ancak çoğu zaman mükemmel olmayan cevaplar bulmamıza yardımcı olan sistem" olarak tanımlanabilirler (Kahneman).

Her an her yerde bulunan

Bilişsel yanlılıklar her an her yerde bulunur.

Sadece anlayışımızı değil, kararlarımızı da yönlendirirler. Öyle ki, "Zor sorulara yeterli seviyede ancak çoğu zaman mükemmel olmayan cevaplar bulmamıza yardımcı olan sistem" olarak tanımlanabilirler (Kahneman).

02_banner_jesse-martini-Iod3vdjKE1E-unsplash

Davranış farkları

Bazı yazarlar bilişsel yanlılıkları şöyle tanımlarlar: "insanların yargı ve seçimlerindeki karmaşıklığı azaltmak için kullandıkları kestirmelerdir ve normatif davranış ile kestirmelerle belirlenmiş davranış arasında farkla sonuçlanırlar" (Gonzalez)

Sizin için neden önemli olmalı?

Eğer öğretmen veya eğitmenseniz

Öğretme verimliliğinizde bir düşüş yaşadığınızı hissediyor olabilirsiniz ve böyle zamanlarda bir mesajı ya da kavramı iletmek çok zordur. Ya da bazen öğrencilerinizin gerçek bir temeli olmayan iki zıt görüş üzerine tartıştığını görebilirsiniz. Bunlar genellikleri zihinsel süreçlerimizi etkileyen yanlılıklardan kaynaklanmaktadır.

Eğer öğrenciyseniz

Öğrenci olarak düşüncelerinize uymayan bir kavramı ya da bir fikri bazen anlamakta zorlanabilirsiniz. Yahut, çok kısıtlı - ya da gereğinden fazla - veri ve gerçeklere dayanan bir karara varmak zorunda hissedebilirsiniz. Çabuk karar vermeye duyulan ihtiyaç sahip olduğunuz yanlılıkları aktif hale getirir; bu da sizi genelde ideal olmayan bir karara yöneltecektir. Öğretmenlerinizin ve akranlarınızın dünyayı nasıl algıladıkları ve nasıl davrandıkları size şaşılası gelebilir. Böyle durumların neden oluştuğunu, hangi bilişsel işlemlerin kullanıldığını ve başkalarıyla iletişiminiz dahil olmak üzere farkındalığınızı ve karar alma sürecinizi nasıl geliştirebileceğinizi anlamanızda size yardımcı olabiliriz.

Eğer sadece meraklı birisiyseniz

Hangimiz değiliz ki?! Pekala, bu meraklılığınız bizi çok mutlu ediyor! Platformumuzda bilişsel yanlılıklar hakkında bilgi edinebilir ve içlerinden hangilerinin davranışınızı ve kararlarınızı etkilemesinin çok olası olduğunu kavrayabilirsiniz. Ancak, belki de en mühim olanı, başka insanların davranışlarındaki yanlılıkları tespit edebilmeye başlayacaksınız! İnsanların neden belirli bir şekilde davrandıklarını, dünyaya dair neden bazı belli başlı düşüncelere sahip olduklarını, ve birlikte deneyimlediğiniz olay ve gerçeklere dair neden sizden farklı düşünebildiklerini öğrenmiş olacaksınız.

Eğer öğretmen veya eğitmenseniz

Öğretme verimliliğinizde bir düşüş yaşadığınızı hissediyor olabilirsiniz ve böyle zamanlarda bir mesajı ya da kavramı iletmek çok zordur. Ya da bazen öğrencilerinizin gerçek bir temeli olmayan iki zıt görüş üzerine tartıştığını görebilirsiniz. Bunlar genellikleri zihinsel süreçlerimizi etkileyen yanlılıklardan kaynaklanmaktadır.

Eğer öğrenciyseniz

Öğrenci olarak düşüncelerinize uymayan bir kavramı ya da bir fikri bazen anlamakta zorlanabilirsiniz. Yahut, çok kısıtlı - ya da gereğinden fazla - veri ve gerçeklere dayanan bir karara varmak zorunda hissedebilirsiniz. Çabuk karar vermeye duyulan ihtiyaç sahip olduğunuz yanlılıkları aktif hale getirir; bu da sizi genelde ideal olmayan bir karara yöneltecektir. Öğretmenlerinizin ve akranlarınızın dünyayı nasıl algıladıkları ve nasıl davrandıkları size şaşılası gelebilir. Böyle durumların neden oluştuğunu, hangi bilişsel işlemlerin kullanıldığını ve başkalarıyla iletişiminiz dahil olmak üzere farkındalığınızı ve karar alma sürecinizi nasıl geliştirebileceğinizi anlamanızda size yardımcı olabiliriz.

Eğer sadece meraklı birisiyseniz

Hangimiz değiliz ki?! Pekala, bu meraklılığınız bizi çok mutlu ediyor! Platformumuzda bilişsel yanlılıklar hakkında bilgi edinebilir ve içlerinden hangilerinin davranışınızı ve kararlarınızı etkilemesinin çok olası olduğunu kavrayabilirsiniz. Ancak, belki de en mühim olanı, başka insanların davranışlarındaki yanlılıkları tespit edebilmeye başlayacaksınız! İnsanların neden belirli bir şekilde davrandıklarını, dünyaya dair neden bazı belli başlı düşüncelere sahip olduklarını, ve birlikte deneyimlediğiniz olay ve gerçeklere dair neden sizden farklı düşünebildiklerini öğrenmiş olacaksınız.

Peki bu süreç nasıl işleyecek?

Davranışlarınız hakkındaki veriler, araştırmacılar tarafından anonim olarak kaydedilip, davranışsal ipuçları ve örüntüleri incelemek için kullanılacaktır.

Yapmaya en az ve en çok yatkın olduğunuz yanlılıkları ve algoritmalarımızın eylemlerinizden tespit ettiği bireysel örüntüleri belirten geri bildirimler alacaksınız.

Farklı senaryoları temsil eden bir dizi video ile çalışacaksınız; sizden videolarda gördükleriniz hakkında karar vermenizi veya yargıda bulunmanızı isteyeceğiz.

Video kaynaklarının üzerinde daha fazla zaman geçirmeye karar verebilirsiniz.Yanlılıklarınız ve kendi içgözlemleriniz hakkında ne kadar öğrenirseniz, görüş ve yargılarınız yanlılıklardan o kadar daha az etkilencektir.

O zaman, bu yanlılıklar hakkında daha fazla bilgi edinmek için bu platformdaki kaynakları kullanabilirsiniz.

Neyi başarmak istiyoruz?

İnteraktif

Bilişsel yanlılıklar ve yanlı karar verme ile ilgili görsel olarak zengin ve interaktif bir deneyim.

Veriye dayalı

Bilişsel yanlılıkları, belirlenen video ve senaryo bazlı müdahalelerle ele almak için veriye dayalı bir yaklaşım.

Stratejiler

Eleştirel düşünme, medya okuryazarlığı ve iletişim becerilerini geliştirmek için bir dizi öğretim stratejisi

Öneriler

Öğrenme sürecindeki engel, karışıklık ve yanlılıkları kaldırmak için stratejiler ve öneriler.

 

Nasıl katılabilirsiniz?

Bekleme listemize kaydolabilir ve yanlılıklarınızla yüzleşebileceğiniz ve onlardan ders çıkarabileceğiniz dBias platformuna ilk erişenlerden olabilirsiniz. Farklı senaryoları temsil eden bir dizi video ile çalışacaksınız ve sizden gördüklerinize göre bir yargıda bulunmanızı veya bir karar vermenizi isteyeceğiz.

Biz kimiz?

Bizler, 7 Avrupa ülkesinden gelen çeşitli eğitimci ve araştırmacılardan oluşan bir ekibiz. Birkaç yıldır uygulamalı bilişsel bilim ve bilişsel dilbilim ile ilgili belirli konuları araştırmaktayız ve eğitim ve öğretim dünyası için kullanışlı çözümler üretmeye çalışmaktayız. Bu çözümler her zaman kanıta ve veriye dayalıdır. Profilimiz temsil ettiğimiz üniversiteler ve dijital eğitim şirketleri, araştırma ve inovasyon kuruluşları, iletişim ve medya prodüksiyon şirketleri tarafından şekillendirilmiştir.

Proje ortakları

Daha fazla bilgiye mi ihtiyacınız var?